Jaarlijks wordt door Wageningen Economic Research (WEcR) een breed overzicht van ontwikkelingen in de Nederlandse agrosector, de visserijsector, de natuur en op het gebied van voedsel gepubliceerd. Er wordt ingegaan op diverse aspecten. In dit tweede bericht wordt ingezoomd op het thema plantgezondheid. Telers en onderzoek werken naar een optimaal weerbaar teeltsysteem met robuuste en vitale rassen, automatisering en robotisering en alternatieven van chemische middelen om ziekten en plagen zo efficiënt en doeltreffend te voorkomen of te bestrijden. Er worden meerdere wegen bewandeld.
Klimaat bepalend voor infectiedruk
Weersomstandigheden hebben een belangrijke invloed op ontwikkeling van ziekten en plagen. Volgens de KNMI’23-klimaatscenario’s neemt de komende 10 jaar het aantal buien met veel neerslag verder toe en de trend van de gemiddelde jaartemperatuur vertoont een stijgende lijn in Nederland. Natte jaren geven een vochtig klimaat dat ideaal is voor schimmelvorming zoals Phytophthora. Ook is onkruid meer aanwezig in natte jaren, met regen ontkiemt het onkruid snel. Een hogere temperatuur In Nederland versnelt de ontwikkeling van insecten en meer insecten kunnen zich vanuit het ‘warme zuiden’ in een warmer Nederland gaan vestigen. Droge, warme of natte perioden beïnvloeden hiermee de infectiedruk.
Starten met gezond weerbaar uitgangsmateriaal
Bij de start van een teelt is gezond en robuust uitgangsmateriaal met resistente rassen bepalend voor de beheersing van ziekten en plagen. Het inkruisen van resistenties is arbeidsintensief en duurt lang. Er zijn nieuwe innovatieve veredelingsmethode, zoals CRISPR-CAS. Met deze techniek wordt gesleuteld aan de dna structuren van de plant, deze heten dan genetisch gemodificeerde organismen (gmo). De CRISPR-CAS techniek is in januari 2024 goedgekeurd in het Europees Parlement onder voorwaarden dat gmo gewassen niet patenteerbaar zijn, de techniek niet gebruikt wordt in de biologische landbouw en de etiketten op de eindproducten informeren over de nieuwe genetische techniek (NGT). Een gezonde bodem of groeimedium is vervolgens de basis voor een goed groeiend gewas. Een optimaal groeiende plant is sterker en minder vatbaar voor ziekten en plagen. Met bepaalde voedingselementen wordt de plant sterker. Met analyses (plantsap, drainwater of van elementen) wordt de plant gemonitord om de juiste mineralenbalans te vinden en vitale planten te creëren en emissie te voorkomen. Planten kunnen ook ondersteunt worden met biostimulanten om sterker te worden of te zorgen voor natuurlijke afweer.
Inzet biologische bestrijders
Het bevorderen van biodiversiteit op randen van percelen, tussen gewasrijen of door meer afwisselende teelten naast elkaar op een perceel, geeft nuttige insecten een gevarieerder voedselpatroon en een vestigingsplek. Dit is aantrekkelijk want nuttige insecten eten ook de plagen op die het op het teeltgewas hebben gemunt. Zo ontstaat een meer natuurlijk evenwicht waarbij de nuttige insecten de belastende insecten op de plant opeten. Het versterken van het natuurlijk vermogen om ziekten en plagen te beheersen in gewassen door biodiversiteit te stimuleren heet Functionele AgroBiodiversiteit (FAB). Gaandeweg wordt de ervaring vanuit de bedekte teelt met biologische bestrijders naar de open teelt uitgebreid. Extra inzet van nuttige insecten, mijten of aaltjes wordt nu ook in de open teelten toegepast.
Veel nieuwe technologische ontwikkelingen
Nieuwe technieken met sensoren en Artificial Intelligence (AI) geven de detectie en monitoring van ziekten en plagen een sterke impuls. Weerstations en Beslissing Ondersteunende Systemen (BOS) ondersteunen de teler voor het optimale beslismoment. In de bedekte teelt neemt het gebruik van drones en sensoren toe om het gewas te beoordelen en de ontwikkeling van ziekten en plagen te monitoren. Gaandeweg komen er automatiserings- en robotiseringstechnieken om ziekten en plagen te bestrijden. Zo vindt apparatuur met toepassing van UV straling opgang. Technieken om het gebruik van herbiciden te verminderen door lasertechniek of spot treatment zijn ook met een opgang bezig evenals emissie reducerende spuittechnieken.
Helma Verberkt, directeur Artemis kijkt vooruit in 2025: “Voor een gezonde en weerbare teelt vormen sterke gewassen, biologie en technologie de basis. Met de juiste combinatie en teeltplan kan de inzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen sterk worden verminderd. Diverse sectoren hebben dit met succes opgepakt met ondersteuning van onze leden”.